१. मन मनास उमगत नाही
मन मनास उमगत नाही आधार कसा शोधावा
स्वप्नातील पदर धुक्याचा हातास कसा लागावा
मन थेंबांचे आकाश लाटांनी सावरलेले
मन ऩक्षत्रांचे रान अवकाशी अवतरलेले
मन रानभूल मन चकवा...
मन काळोखाची गुंफ़ा मन तेजाचे राऊळ
मन सॆतानाचा हात मन देवाचे पाऊल
दुबळ्या गळक्या झोळीत हा सूर्य कसा झेलावा..
चेहरा मोहरा याचा कधी कुणी पाहिला नाही
धनी अस्तित्वाचा तरीही याच्याविण दुसरा नाही
या अनोळ्खी नात्याचा कुणी कसा भरवसा द्यावा…
सुधीर मोघे या कवितेवरुन पहिली अपरिहार्य आठवण येते ती 'बहिणाबाईंच्या' 'मन वढाळ वढाळ' या कवितेची.. पण सुधीर मोघे यांच्यासारखे कवी जेव्हा कविता लिहितात तेव्हा स्वत:चा ठसा उमटविल्याशिवाय कसे राहतील? दाटून आलेल्या संध्याकाळी जसं अवचित सोनेरी उन पडतं..तसंच काहीसं पाउल न वाजविता आपल्या आयुष्यात प्रेम येतं..अशी प्रेमकविता लिहिणा-या सुधीर मोघे यांच्या 'मन मनास' सारख्या गंभीर,विचारप्रवर्तक कविताही खूप आहेत. ही कविता ऎकल्यानंतर ..मुख्य म्हणजे स्वत:शी प्रामाणिक राहून विचार केला तर या प्रत्येक मनाच्या वर्णनाला साजेसे 'आपले' वर्तन आपल्याला आठवते.. स्वत:ला 'आश्चर्य वाटावे' असे वागणे आपल्याकडून बरेचदा घडते...यामुळे 'धनी अस्तित्वाचा तरीही याच्याविण दुसरा नाही' हे किती 'खरे' आहे ते जाणविते. ही कविता व गाणे ही अनुभव घेण्याची चीज आहे..शांतपणे ऎकताना आणि मनाच्या कोणत्याही अवस्थेत ऎकताना 'सच्चेपणा' परत परत प्रत्ययाला येतो.या कवितेला एक नाद आहे.. तो श्रीधरजींनी चपखलपणे पकडला आहे. 'लाटांनी सावरलेले' यात सावरणे कळते. 'तुला पाहिले मी' मध्ये जसे 'धुक्याची पाऊले' आहेत तसा येथे धुक्याचा पदर आहे..तो अस्फ़ुटपणा..गूढपणा गाण्यात छान आला आहे. मला स्वत:ला 'दुबळ्या गळक्या झोळीत हा सूर्य कसा झेलावा' ही ओळ फ़ार पटते.. केवढी मोठी देणगी मानवाला 'मनाची' आहे !!..ती देणगी आहे म्हणून तर तो 'मानव' आहे..प्राणी नाही..हे या ओळीत सामावले आहे..ते गाण्यातून खोलवर पोहोचते. पण मनाच्या गाभ्यापर्यंत हे मनाचे गाणे भिडते ते.. 'या अनोळखी नात्याचा कुणी कसा भरवसा द्यावा' यातून.. श्रीधरजीं त्यांच्या उच्चारातून काहीसा हताशपणा सहज पोहोचवितात....आणि 'स्व' ला आपण ओळखतो असे जर हे गाणे ऎकण्याच्या आधीच्या क्षणी आपल्याला वाटत असेल तर या ओळी ऎकून 'खरंच ओळखतो का आपण स्वत:ला तरी ? असा प्रश्न पडतो. अनुभूती या शब्दाची अनुभूती घ्यायची असेल तर अशी गाणी जरुर ऎका..
मन मनास उमगत नाही आधार कसा शोधावा
स्वप्नातील पदर धुक्याचा हातास कसा लागावा
मन थेंबांचे आकाश लाटांनी सावरलेले
मन ऩक्षत्रांचे रान अवकाशी अवतरलेले
मन रानभूल मन चकवा...
मन काळोखाची गुंफ़ा मन तेजाचे राऊळ
मन सॆतानाचा हात मन देवाचे पाऊल
दुबळ्या गळक्या झोळीत हा सूर्य कसा झेलावा..
चेहरा मोहरा याचा कधी कुणी पाहिला नाही
धनी अस्तित्वाचा तरीही याच्याविण दुसरा नाही
या अनोळ्खी नात्याचा कुणी कसा भरवसा द्यावा…
सुधीर मोघे या कवितेवरुन पहिली अपरिहार्य आठवण येते ती 'बहिणाबाईंच्या' 'मन वढाळ वढाळ' या कवितेची.. पण सुधीर मोघे यांच्यासारखे कवी जेव्हा कविता लिहितात तेव्हा स्वत:चा ठसा उमटविल्याशिवाय कसे राहतील? दाटून आलेल्या संध्याकाळी जसं अवचित सोनेरी उन पडतं..तसंच काहीसं पाउल न वाजविता आपल्या आयुष्यात प्रेम येतं..अशी प्रेमकविता लिहिणा-या सुधीर मोघे यांच्या 'मन मनास' सारख्या गंभीर,विचारप्रवर्तक कविताही खूप आहेत. ही कविता ऎकल्यानंतर ..मुख्य म्हणजे स्वत:शी प्रामाणिक राहून विचार केला तर या प्रत्येक मनाच्या वर्णनाला साजेसे 'आपले' वर्तन आपल्याला आठवते.. स्वत:ला 'आश्चर्य वाटावे' असे वागणे आपल्याकडून बरेचदा घडते...यामुळे 'धनी अस्तित्वाचा तरीही याच्याविण दुसरा नाही' हे किती 'खरे' आहे ते जाणविते. ही कविता व गाणे ही अनुभव घेण्याची चीज आहे..शांतपणे ऎकताना आणि मनाच्या कोणत्याही अवस्थेत ऎकताना 'सच्चेपणा' परत परत प्रत्ययाला येतो.या कवितेला एक नाद आहे.. तो श्रीधरजींनी चपखलपणे पकडला आहे. 'लाटांनी सावरलेले' यात सावरणे कळते. 'तुला पाहिले मी' मध्ये जसे 'धुक्याची पाऊले' आहेत तसा येथे धुक्याचा पदर आहे..तो अस्फ़ुटपणा..गूढपणा गाण्यात छान आला आहे. मला स्वत:ला 'दुबळ्या गळक्या झोळीत हा सूर्य कसा झेलावा' ही ओळ फ़ार पटते.. केवढी मोठी देणगी मानवाला 'मनाची' आहे !!..ती देणगी आहे म्हणून तर तो 'मानव' आहे..प्राणी नाही..हे या ओळीत सामावले आहे..ते गाण्यातून खोलवर पोहोचते. पण मनाच्या गाभ्यापर्यंत हे मनाचे गाणे भिडते ते.. 'या अनोळखी नात्याचा कुणी कसा भरवसा द्यावा' यातून.. श्रीधरजीं त्यांच्या उच्चारातून काहीसा हताशपणा सहज पोहोचवितात....आणि 'स्व' ला आपण ओळखतो असे जर हे गाणे ऎकण्याच्या आधीच्या क्षणी आपल्याला वाटत असेल तर या ओळी ऎकून 'खरंच ओळखतो का आपण स्वत:ला तरी ? असा प्रश्न पडतो. अनुभूती या शब्दाची अनुभूती घ्यायची असेल तर अशी गाणी जरुर ऎका..
No comments:
Post a Comment